ارزی نداریم

به گزارش باشگاه آلومینیوم به نقل از صمت، این صنعت در یک ماه اخیر نیز با تب و تاب بسیاری روبه‌رو بوده است، چراکه از یک‌سو قیمت پایه شمش آلومینیوم عرضه شده در بورس کالا صعودی بود و از سوی دیگر، رقابت قابل‌توجهی روی همین قیمت پایه انجام می‌شد که زمینه رشد چشمگیر قیمت نهایی را فراهم کرد. در چنین شرایطی بسیاری از فعالان صنایع پایین‌دستی آلومینیوم نسبت به این رشد قیمت‌ها معترض و خواستار اتخاذ تصمیمات جدیدی برای رفع این کمبودها شدند.

تامین ارز از صادرات مشکل‌زاست

آریا صادق‌نیت‌حقیقی، دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران اظهارکرد: رشد قیمت پایه شمش آلومینیوم عرضه شده در بورس کالای ایران را باید ناشی از دو عامل دانست؛ نخست آنکه قیمت این فلز در بازارهای جهانی با رشد روبه‌رو شده است.

افزایش قابل‌توجه نرخ ارز نیز دیگر عاملی است که زمینه رشد قیمت پایه آلومینیوم را در کشور ما فراهم کرده است. افزایش قابل‌توجه رقابت و افزایش قیمت خرید این فلز در بورس را نیز باید به میزان عرضه این محصول نسبت داد؛ یعنی در سایه کاهش عرضه، زمینه رشد قیمت نهایی فراهم شده است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: شرکت‌های تولیدکننده شمش آلومینیوم برای تامین مواد اولیه خود به ارز نیاز دارند، اما درحال‌حاضر گویی دولت دیگر قادر به تامین ارز مورد نیاز این واحدها نیست.

بر همین اساس نیز این واحدها را به سمت‌وسوی تامین ارز از طریق صادرات سوق داده است. این استراتژی در حالی اتخاذشده که میزان تولید آلومینیوم در کشور ما با تقاضا برای آن برابری می‌کند؛ بنابراین طبیعی است که میزان تقاضا بر عرضه آلومینیوم پیشی بگیرد.

در چنین شرایطی، رقابت برای کسب عرضه‌ها شدت گرفته است، تا جایی‌که برای مدتی عرضه‌ها به همین بهانه متوقف شد، اما در عمل واحدهای بالادستی آلومینیوم کشور از همین سهمیه برای تامین محموله‌های صادراتی خود استفاده کردند.

رعایت کف عرضه الزامی است

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم در ادامه گفت: برای رفع این چالش، جلساتی در کارگروه ستاد تنظیم بازار برگزار و مقرر شده که واحدهای تولیدکننده شمش، میزان کف عرضه در بورس کالا را رعایت کنند که هنوز اجرایی نشده است.

حتی در هفته نخست مرداد به بهانه مشخص نشدن میزان کف عرضه، هیچ شمشی در بورس کالا ارائه نشد.

وی افزود: دوشنبه ۱۳ مرداد نیز دو شرکت آلومینیوم اراک (ایرالکو) و المهدی بخشی از تولیدات خود را در بورس کالا عرضه کردند، اما المهدی محصولات گرید استاندارد خود را به صادرات و فروش در بازار جهانی اختصاص می‌دهد.

برهمین اساس نیز در روز یادشده شاهد آن بودیم که ۴ برابر عرضه ایرالکو، تقاضا برای خرید شمش این واحد ایجاد شد، درحالی‌که برای یکی از عرضه‌های المهدی، خریداری وجود نداشت. بدون تردید این دست عرضه‌ها، جوابگوی نیاز بازار نیست.

حقیقی گفت: چنانچه عرضه آلومینیوم به‌طور مستمر ادامه یابد، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، تعادل به این بازار بازگردد و از رقابت برای خرید آلومینیوم کاسته شود.

بدون شک در چنین شرایطی قیمت نهایی این فلز در بورس نیز کاهش خواهد یافت. بنابراین در چنین شرایطی از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود راه‌حلی درست برای اصلاح این شرایط را انتخاب کنند.

صنعت آلومینیوم در کشور ما بر پایه بهره‌گیری از مزیت‌های انرژی احداث شده و بر همین اساس، این صنعت برای تداوم حیات خود نیازمند ارز برای تامین مواد اولیه است.

فقط حدود ۲۰ درصد آلومینا مورد نیاز واحدهای آلومینیومی کشور در جاجرم تولید و باقیمانده آن از طریق واردات تامین می‌شود. سایر نهاده‌های تولید این صنعت مانند آند، پترولیوم کک، آلومینیوم فلوراید و... نیز وارداتی هستند.

وی افزود: فلز آلومینیوم جزو محصولاتی است که تحت‌تاثیر تحریم‌های مستقیم ایالات متحده قرار گرفته است، چراکه این فلز کاربردهای ویژه‌ای دارد و در ساخت تسلیحات نظامی و صنعت هسته‌ای استفاده می‌شود؛ بنابراین از متولیان امر و دولت انتظار می‌رود با درک شرایط موجود، تسهیلات لازم را برای بقای فعالیت این صنعت را فراهم کنند.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: این شرایط ویژه تنها برای صنعت آلومینیوم وجود دارد. کما اینکه شاهد آن هستیم بخش عمده مواد اولیه مورد نیاز برای تولید فولاد یا مس از داخل کشور تامین می‌شود یا بخش قابل‌توجهی از تجهیزات تولید این فلزات در داخل کشور ساخته می‌شوند؛ بنابراین از مسئولان انتظار می‌رود تامین ارز را بیشتر بر عهده این صنایع بگذارد و از فعالان صنایع بالادستی آلومینیوم بخواهد بخش قابل‌توجهی از تولید خود را به تامین نیاز داخلی کشور اختصاص دهد.

گفتنی است بهره‌مندی از این فلز در صنایع پایین‌دستی به منزله ارزش‌آفرینی هرچه بیشتر است و زمینه ایجاد موقعیت‌های شغلی متعددی را فراهم می‌کند، اما چنانچه هیچ راهکاری برای رفع این شرایط اندیشیده نشود و این صنعت به حال خودش رها شود، در درجه نخست تولیدکنندگان محصولات آلومینیومی پایین‌دستی بازار فروش خود را از دست می‌دهند و تولید آنها متوقف می‌شود.

در چنین شرایطی، موقعیت‌های شغلی که به‌واسطه تولید در این صنایع ایجادشده از بین می‌رود. ارزآوری این صنایع نیز به‌طور کلی منتفی می‌شود.

حقیقی در پایان گفت: در ادامه سایر صنایع مصرف‌کننده محصولات آلومینیومی مانند صنایع خودروسازی، صنایع بسته‌بندی، لوازم‌خانگی، کابل‌های برقی و... نیز از این شرایط متضرر خواهند شد. تاجایی‌که حتی تولیدکنندگان و صنایع وابسته به دولت نیز تحت‌تاثیر منفی قرار خواهند گرفت.

یعنی چرخه معیوبی تشکیل می‌شود تا شاید سیاست‌گذاران به نتیجه برسند و به فکر راه‌حلی برای رفع این مشکلات بیفتند.

بازار آلومینیوم ملتهب است

سعید برزگر کارشناس بازار، کاهش عرضه شمش آلومینیوم و حتی عرضه مهندسی‌شده آن را علت اصلی رشد قابل‌توجه نرخ نهایی این فلز در بورس کالا دانست.

وی در ادامه تاکید کرد: انتشار اخباری مبنی بر حذف ارز تولیدکنندگان شمش نیز بر التهابات این بازار افزود و زمینه رشد قابل‌توجه قیمت نهایی آن را فراهم کرد.

براساس اخبار منتشرشده واحدهای تولید آلومینیوم باید از این پس، ارز مورد نیاز خود را از طریق صادرات نیمی از محصولات خود تامین کنند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تولید شمش آلومینیوم جزو صنایع ارزبر است.

بخش قابل‌توجهی از نهاده‌های تولید آلومینیوم از طریق واردات تامین می‌شود و همین موضوع نیز نقش بسزایی در ارزآوری آن دارد. در چنین شرایطی طبیعی است که بازار این فلز با التهاب روبه‌رو شود.

برزگر در ادامه گفت: حال چنانچه ۵۰ درصد تولیدات این واحدها به صادرات اختصاص یابد، بدون تردید عرضه شمش در بورس کالا کاهش خواهد یافت و این روند صعودی قیمت تداوم می‌یابد.

وی تاکید کرد: همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد عرضه مهندسی شمش آلومینیوم در بورس کالا نیز دیگر موردی است که زمینه کاهش عرضه را به‌شدت فراهم و در بازار را از حالت عادی خارج می‌کند و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

در چنین شرایطی انتظار می‌رود سیاست‌گذاران این حوزه در مشورت با کارشناسان و بررسی همه‌جانبه، اقدام به اخذ تصمیمات و دستورالعمل‌های جدید کنند.

درواقع این روزها صنایع آلومینیوم بیش از هر زمان دیگری تحت‌تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته است. از یک‌سو تامین مواد اولیه آنها با دشواری و با چند واسطه انجام می‌شود که زمینه رشد قیمت را فراهم می‌کند و از سوی دیگر، با محدود شدن فروش نفت، کشور با کمبود قابل توجه ارز روبه‌رو شده است. در چنین فضایی، تداوم فعالیت صنعت آلومینیوم و صنایع وابسته به آن مشکل‌تر از قبل شده است.

این کارشناس در پایان تاکید کرد: توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که ظرفیت قابل‌توجهی از صنایع پایین‌دستی صنایع آلومینیوم در کشور احداث شده است، بنابراین تامین نیاز این صنایع به شمش باید در اولویت واحدهای بالادستی باشد.

هرچند این واحدها نیز نیاز ضروری به ارز دارند و حضور دولت و سیاست‌گذاران در این زنجیره برای رفع کمبودهای آن ضروری به‌نظر می‌رسد. در غیر این صورت، نمی‌توان آینده روشنی را برای آن متصور شد.

سخن پایانی

با گذشت دو سال از اعمال تحریم‌های مجدد ایالات متحده علیه ایران، بسیاری از صنایع با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌اند. این مشکلات به‌ویژه بر عملکرد صنایعی که ارزبری بالاتری دارند، بیشتر مشاهده می‌شود، چراکه دولت از پس تامین ارز مورد نیاز این صنایع بر نمی‌آید. صنعت آلومینیوم را باید یکی از این صنایع دانست.

در چنین موقعیتی واحدهای تولیدکننده شمش ناچار هستند برای تامین ارز مورد نیاز خود اقدام به صادرات محصولات خود کنند.

در این شرایط واحدهای پایین‌دستی این صنایع با کمبود مواد اولیه روبه‌رو می‌شوند و همین موضوع نیز زمینه رشد قیمت این فلز را در بازار داخلی فراهم می‌کند. در واقع چرخه‌ای از گرانی ایجاد می‌شود و ادامه می‌یابد. با توجه به مصارف مهم و اثرگذار آلومینیوم در صنایع گوناگون از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر راه‌حلی برای رفع این چالش‌ها بیندیشند.