Fa
En
البته با پيشرفت تکنولوژي، پلاستيک جاي نمک را گرفت و به جاي نمک، سبد و ساير محصولات پلاستيکي رد و بدل مي‌شد. اين يکي از رايج‌ترين شکل‌هاي بازيافت (محصولات نان) در کشور ما بود. جالب است بدانيم بسياري از مواد پلاستيکي که در عوض نان داده مي‌شد خود، محصولاتي بازيافتي بودند. ظرف‌هاي پلاستيکي رنگارنگي که با کمي دقت مي‌شد، نشانه‌هاي بازيافتي بودن از جمله کدورت و لکه‌دار بودن آنها را تشخيص داد. امروزه توليد محصولات پلاستيکي بازيافتي بسيار گسترده شده و توسط بسياري از کارگاه‌هاي غير رسمي انجام مي‌شود. آيا استفاده از اين محصولات بي‌خطر است؟
پس از يک خريد ساده، حداقل 6 يا 7 کيسه در دست خريدار قرار مي‌گيرد. فروشندگان براي هر جنس يک کيسه مي‌گذارند و بسياري از اين کيسه‌ها رنگي است. استفاده از مواد پلاستيکي بازيافتي براي مصرف مواد غذايي بسيار خطرناک است. اين پلاستيک‌هاي بازيافتي عموما به کود و ساير زباله‌هاي همراه آنها آغشته هستند و ممکن است اين آلودگي‌ها به صورت ذرات غيرشفاف درون پلاستيک مشخص باشد. پلاستيک توانايي نگهداري رنگ و مواد اضافي درونش را ندارد و اين مواد در مواجهه با مواد خوراکي از پلاستيک جدا و وارد غذا مي‌شوند. متاسفانه در بسياري از کارگاه‌ها پلاستيك‌ها را به اندازه کافي گرم نمي‌کنند و در دماي 100 تا 120 درجه به مدت کمي قرار مي‌دهند و سپس محصولات را از آن تهيه مي‌کنند. اين فرآيند باعث مي‌شود که کيسه‌ها به عنوان يک منبع متحرک آلودگي عمل کنند.
آيا پلاستيک بيماري‌زاست؟
خود پلاستيک از آنجايي که محلول در آب نيست، سميت بسيار کمي دارد. اين ماده اگر هم وارد بدن شود بدون هيچ تغييري از بدن دفع مي‌شود. اما پلاستيك‌ها، معمولا حاوي مواد افزودني هستند که مي‌توانند سمي باشند. به عنوان نمونه مواد پلاستيکي انعطاف پذيري که در توليد اسباب‌بازي‌ها و بسته بندي مواد غذايي به‌کار مي‌روند در حالت اوليه ترد و شکننده هستند. براي اينکه ماده اوليه آنها (معمولا پي‌وي‌سي) به حالت انعطاف‌پذير درآيد مواد افزودني به آن اضافه مي‌شود. بسياري از انواع مواد افزودني سمي هستند و در تماس با مواد غذايي باعث آلودگي مي‌شوند. به همين دليل امروزه مصرف بسياري از مواد افزودني در صنعت پلاستيک‌سازي ممنوع شده است. علاوه بر اين بعضي از موادافزودني به پلاستيک، اثرات هورموني بر بدن دارند و مي‌توانند تغييرات هورموني در بدن به‌وجود بياورد. از طرف ديگر ممکن است مواد اوليه توليد پلاستيک به خوبي با هم ترکيب نشوند و ذراتي از آنها درون پلاستيک باقي بماند. بسياري از انواع مواد اوليه پلاستيک هم سمي هستند. به‌عنوان نمونه يک نوع ماده اوليه به نام BPA+ که در صنعت پلاستيک‌سازي به کار مي‌رود ساختماني شبيه هورمون استروژن دارد. اين ماده اگر همراه مواد غذايي وارد بدن شود مي‌تواند اثرات هورمون استروژن را در بدن تقليد کند. در تحقيقات روي حيوان‌ها نشان داده شده است که مواجهه با اين نوع پلاستيک باعث افزايش وزن، افزايش خطر ابتلا به بيماري قند و بيماري‌هاي قلبي عروقي مي‌شود.
پلاستيک‌هاي سرطان‌زا
تقريبا همه ما بوي ماشين نو را حس کرده‌ايم. اگر هم ماشين نو نداشته‌ايد، کافي است ماشين کهنه را مدتي زير نور آفتاب پارک کنيد تا بوي پلاستيک درون ماشين را پر کند. اين بو ناشي از ماده‌اي به نام بيس (2 اتيل اكسيل آديپات) است. اين ماده خطرناک از مواد پلاستيکي نو هم استشمام مي‌شود و مي‌تواند سرطان‌زا باشد. يک نوع ماده اوليه توليد پلاستيک که در صنعت توليد پي‌وي‌سي به‌کار مي‌رود، وينيل کلرايد نام دارد. اين ماده از طرف سازمان بهداشت جهاني به‌عنوان يک ماده سرطان‌زا معرفي شده و در سال 2010 انجمن دارو و غذاي آمريکا براي تحقيق روي اين ماده 30 ميليون دلار سرمايه‌گذاري کرده است.
مواد غذايي و پلاستيک
اگر مي‌خواهيد از پلاستيک براي نگهداري مواد غذايي استفاده کنيد، به نکات زير توجه کنيد. هيچ‌گاه از پلاستيك‌هاي بازيافتي براي مواد غذايي استفاده نکنيد. پلاستيک‌هاي بازيافتي آلوده و فاقد علامت استاندارد هستند. از پلاستيک‌هاي سفيد استفاده کنيد. پلاستيک قابليت نگهداري رنگ را ندارد. وقتي پلاستيک رنگي در مجاورت مواد غذايي قرار مي‌گيرد، رنگ از پلاستيک خارج و وارد غذا مي‌شود. ظروف پلاستيک نبايد کدورت داشته باشند يا حاوي ذرات غيرهمگن باشند. وجود ذراتي با رنگ‌هاي غيرمعمول نشانه بازيافتي بودن جنس است. حتي با رعايت تمام اين نکات باز هم بهتر است از پلاستيک‌هاي قابل جذب، كيسه‌هاي کاغذي يا كيسه‌هاي چند بار مصرف استفاده کنيد.
بازيافت پلاستيک از چه زماني انجام مي‌شود؟
مولکول‌هاي تشکيل‌دهنده پلاستيک براي مقاومت در برابر عوامل دمايي و محيطي طوري به هم متصل شده‌اند که مقاومت زيادي را به‌وجود مي‌آورند. اين مقاومت باعث مي‌شود که در برابر فرسودگي در طبيعت هم مقاوم باشند و صدها سال طول مي‌کشد تا يک قطعه پلاستيکي دوباره جذب طبيعت شود. تا پايان دهه 1950، بيش از يک ميليارد تن پلاستيک در دنيا توليد شد که ممکن است تا صدها سال يا هزاران سال در کره زمين باقي بماند. در بسياري از موارد حتي سوزاندن پلاستيك‌ها هم دود سمي به‌وجود مي‌آورد که مانع از انجام اين کار مي‌شود. راهي براي رهايي از اين همه زباله وجود نداشت. به همين دليل کشورهاي غربي به فکر استفاده مجدد از محصولات پلاستيکي افتادند. از سال 1955 بازيافت و استفاده مجدد از مواد زباله‌هاي پلاستيکي در آمريکا و چند کشور غربي شروع شد. متاسفانه بازيافت پلاستيک نسبت به بازيافت ساير زباله‌ها بسيار پر هزينه است. چرا که فرآيند بازيافت انواع مختلف پلاستيك‌ها متفاوت است. زباله‌هاي پلاستيکي ابتدا بايد بر اساس نوع پلاستيک از هم تفکيک شوند. اين کار را به سختي مي‌توان به صورت اتوماتيک انجام داد و بايد از کارگراني استفاده کرد که با ديدن و به کمک دست زباله‌هاي را تفکيک مي‌کنند. اين فرآيند بسيار پرهزينه است.
پلاستيک قابل جذب چيست؟
امروزه اشکال جديد از كيسه ساخته شده است که در مواجهه با نور و اکسيژن تجزيه مي‌شوند. اين نوع كيسه‌ها معمولا دوام کمتري دارند و در شرايط طبيعي زودتر از بين مي‌روند. در انواعي از كيسه از نشاسته استفاده مي‌شود. استفاده از نشاسته باعث مي‌شود که كيسه قابل فرسايش شود و مانند بسياري از مواد ديگر با قرار گرفتن در طبيعت به مرور زمان به آب و گاز کربنيک تجزيه شود. اما اين نوع كيسه‌ها بسيار گران‌قيمت هستند و به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.
راه‌حل ديگر
استفاده از كيسه‌هاي چند بار مصرف براي جلوگيري از مصرف بي‌رويه كيسه‌هاي پلاستيکي گسترش يافته است. اگرچه اين کيسه‌ها در رنگ‌هاي جذاب و طرح‌هاي زيبا ساخته و روز به روز گسترده‌تر مي‌شوند اما مطالعات اخير نشان مي‌دهد که بسياري از اين کيسه‌ها آلوده‌اند.
اين کيسه‌ها حاوي مقادير زيادي سرب هستند. مسموميت با سرب مي‌تواند در کودکان اختلال يادگيري به وجود آورد و در بزرگسالان موجب ناتواني جنسي شود. البته غلظت سرب موجود در اين کيسه‌ها به اندازه‌اي نيست که به مواد غذايي منتقل شود اما دور ريختن اين کيسه‌ها باعث آلودگي محيط‌زيست مي‌شود و ديگران را در معرض مسموميت با سرب قرار مي‌دهد.
دكتر اميرحسين رحماني
ثبت نظر