خیز آرام ویتنام برای توسعه صنایع آلومینیوم داخلی

باشگاه آلومینیوم- به نظر می‌رسد با تداوم رشد تقاضای جهانی برای آلومینیوم، ویتنام به‌ تدریج به یکی از بازیگران مهم زنجیره تامین این فلز سبک تبدیل خواهد شد. برخورداری از ذخایر غنی بوکسیت و افزایش ظرفیت‌های تولید، این کشور را به مرکزی جذاب برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگانی بدل کرده است که به‌ دنبال منابع پایدار و مقرون‌به‌صرفه آلومینیوم هستند. در شرایطی که رقابت برای تامین این فلز شدت گرفته، نقش نوظهور ویتنام در دگرگون‌سازی جریان‌های تجاری بازار آلومینیوم جهانی بیش از پیش مورد توجه فعالان صنعت مذکور قرار گرفته است.

به گزارش فلزات‌آنلاین به نقل از پایگاه خبری «Al Circle»، براساس داده‌های سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا، ویتنام در سال ۲۰۲۴ با در اختیار داشتن حدود ۵٫۸ میلیارد تن ذخایر بوکسیت، پس از گینه در جایگاه دوم کشور دارندگان این ماده اولیه در جهان قرار گرفت.

این ذخایر عمدتا در نواحی فلات مرکزی، به‌ ویژه در استان داک نونگ متمرکز هستند و بستری راهبردی برای تبدیل ویتنام به یکی از بازیگران کلیدی در تولید آلومینا و آلومینیوم فراهم کرده‌اند؛ نقشی که جایگاه این کشور را در زنجیره جهانی تامین این فلز سبک تقویت خواهد کرد.

تولید بوکسیت در ویتنام طی سال‌های اخیر روندی صعودی داشته و از ۳٫۹۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۳، به حدود ۴٫۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ رسیده است؛ اگرچه این افزایش به ظاهر اندک به نظر می‌رسد اما جایگاه ویتنام را به‌ عنوان یکی از تامین‌کنندگان پایدار در بازار جهانی بوکسیت تثبیت کرده است.

وجود ذخایر عظیم بوکسیت در این کشور همراه با رشد تدریجی تولید آن، باعث شده است ویتنام مورد توجه سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان آلومینیوم در سراسر جهان قرار بگیرد.

سرمایه‌گذاری‌ها و برنامه‌های توسعه آتی صنعت بوکسیت و آلومینای ویتنام

استان داک نونگ به‌ عنوان قطب اصلی صنعت بوکسیت ویتنام به شمار می‌رود و با جذب سرمایه‌ای معادل هشت میلیارد دلار به منظور استخراج و فرآوری، امکان اجرای طرح‌هایی برای احداث چهار واحد تولید جدید بوکسیت در این استان را فراهم آورده است.

برآوردهای صورت گرفته نشان می‌دهد این واحدهای جدید تولید بوکسیت، به ذخایری از این ماده معدنی دسترسی دارند که برای بیش از ۷۰۰ سال فعالیت‌های صنعتی در صنایع آلومینیومی کافی خواهد بود. در همین راستا، مقامات محلی استان داک نونگ بر ضرورت برنامه‌ریزی راهبردی برای بهره‌برداری بهینه و تضمین رشد اقتصادی پایدار تاکید کرده‌اند.

بر همین اساس، شرکت «Guangxi Investment Group» با مشارکت در پروژه‌های استخراج بوکسیت و فرآوری آلومینیوم در استان کائو بانگ وارد این حوزه شده است. این شرکت از فناوری‌های نوینی بهره می‌گیرد که می‌تواند میزان تخلیه گل قرمز در روند استخراج بوکسیت را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.

مقامات محلی ضمن استقبال از سرمایه‌گذاری‌های مشترک و انتقال دانش فنی صورت گرفته در صنعت بوکسیت این استان، بر ضرورت انجام اکتشافات دقیق برای ارزیابی جامع‌تر ذخایر این ماده معدنی تاکید دارند.

فعالیت مجتمع آلومینیومی «Tan Rai» و «Nhan Co» از برجسته‌ترین نمونه‌های راهبرد توسعه واحدهای بوکسیت و آلومینا در ویتنام به شمار می‌رود. ظرفیت تولید سالانه دو مجتمع مذکور، هر یک سالیانه حدود ۶۵۰ هزار تن ذکر شده است. این دو مجتمع از سال ۲۰۱۷ به سوددهی رسیده‌اند که حدود یک سال زودتر از پیش‌بینی‌های ارائه شده بوده است. فعالیت این دو مجتمع تاکنون ۳۹۰٫۷ میلیون دلار به درآمدهای دولت این کشور افزوده است. همچنین، با ساخت مجتمع آلومینیومی «Tan Rai» و «Nhan Co»، حدود دو هزار و ۴۰۰ فرصت شغلی برای جامعه بومی به وجود آمده است.

در ادامه مسیر توسعه صنعت بوکسیت و آلومینا در ویتنام، شرکت صنایع زغال‌سنگ و مواد معدنی ملی ویتنام (TKV) اعلام کرد که در سال ۲۰۲۵، بالغ بر ۱٫۱۳ میلیارد دلار برای ساخت دومین واحد ذوب آلومینای مجتمع «Nhan Co» سرمایه‌گذاری خواهد کرد. براساس گزارش‌های منتشر شده، ظرفیت تولید این واحد ذوب جدید سالانه حدود دو میلیون تن ذکر شده است.

هم‌زمان، شرکت «Duc Giang Chemical Group» پروژه‌ای توسعه‌ای به ارزش ۲٫۴۵ میلیارد دلار را آغاز کرده است که شامل توسعه سه واحد فرآوری بوکسیت می‌شود و به دنبال تکمیل آ‌ن‌ها، ظرفیت کل این واحدهای فرآوری به ۵٫۸ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت.

در کنار این طرح‌ها، شرکت «Hoa Phat Group» نیز پیشنهاد احداث تاسیساتی جدید با ظرفیت تولید سالانه پنج میلیون تن بوکسیت، دو میلیون تن آلومینا و ۵۰۰ هزار تن آلومینیوم را ارائه کرده است.

طبق طرح ملی توسعه ویتنام، دولت این کشور هدف‌گذاری کرده است تا در بازه زمانی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰، ظرفیت سالانه تولید بوکسیت داخلی به ۱۱۴٫۵ میلیون تن و در بازه زمانی سال‌های ۲۰۳۱ تا ۲۰۵۰، به ۱۱۸ میلیون تن افزایش یابد. بخشی دیگر از راهبرد توسعه دولت ویتنام، بر فرآوری آلومینا در این کشور متمرکز شده که شامل تولید سالانه بین ۱۱٫۶ تا ۱۸٫۶۵ میلیون تن آلومینا و حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تن شمش آلومینیوم تا سال ۲۰۳۰ خواهد بود.

در افق چشم‌انداز سال ۲۰۵۰ نیز پیش‌بینی می‌شود تولید آلومینا در ویتنام به ۱۲ تا ۱۹٫۲ میلیون تن و تولید آلومینیوم به ۲۲۵ تا ۲۴۵ هزار تن در سال افزایش پیدا کند.

برای تحقق این اهداف، شرکت «VINACOMIN» بودجه‌ای معادل ۷٫۳ میلیارد دلار برای راه‌اندازی پروژه‌های جدید در استان داک نونگ اختصاص داده است. از جمله طرح‌های کلیدی می‌توان به توسعه مجتمع آلومینای «Nhan Co» با ظرفیت تولید دو میلیون تن آلومینا در سال تا ۲۰۲۹ و احداث مجتمع بزرگ بوکسیت، آلومینا و آلومینیوم «Daknong2» اشاره کرد که انتظار می‌رود پیش از سال ۲۰۳۰، با ظرفیت تولید سالیانه دو میلیون تن آلومینا و ۵۰۰ هزار تن آلومینیوم به مرحله بهره‌برداری برسد.

وضعیت تقاضای بازار جهانی آلومینیوم

براساس گزارش موسسه بین‌المللی آلومینیوم، تقاضای جهانی برای آلومینیوم تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت و از ۸۶٫۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۰، به ۱۱۹٫۵ میلیون تن خواهد رسید. این رشد چشمگیر عمدتا ناشی از توسعه صنایع حمل‌ونقل، برق، بسته‌بندی و ساخت‌وساز است که در مجموع حدود ۷۵ درصد از افزایش تقاضا برای این فلز را به خود اختصاص خواهد داد.

در میان این صنایع، بخش حمل‌ونقل بیشترین رشد تقاضا را به ویژه با گسترش تولید خودروهای الکتریکی که مصرف آلومینیوم را به‌ طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد، تجربه خواهد کرد. به منظور پاسخ‌گویی به این نیاز فزاینده، ضروری است ظرفیت تولید در صنعت جهانی آلومینیوم طی ۱۰ سال آینده به بیش از ۳۳ میلیون تن افزایش پیدا کند.

افزایش تقاضا برای آلومینیوم تا سال ۲۰۳۰، نشانگر جهشی ساختاری در بازار جهانی این فلز است. گسترش صنایع حمل‌ونقل و برق، به‌ ویژه رشد سریع تولید خودروهای الکتریکی، نیاز به آلیاژهای سبک و مقاوم آلومینیومی را بیش از پیش تقویت می‌کند.

این روند، فشار فزاینده‌ای بر زنجیره تامین و ظرفیت‌ واحدهای ذوب ایجاد خواهد کرد و به‌ احتمال زیاد موجب نوسانات قیمتی و تسریع سرمایه‌گذاری در احداث واحدهای ذوب جدید مجهز به فناوری‌های کم‌کربن خواهد شد.

در این میان، کشورهایی که از منابع غنی بوکسیت و زیرساخت‌های لجستیکی پیشرفته برخوردارند، جایگاه رقابتی‌تری در بازار جهانی خواهند یافت. علاوه‌براین، سیاست‌های اقلیمی، هزینه انرژی و نرخ بازیافت، از مهم‌ترین متغیرهایی به شمار می‌آیند که جهت حرکت عرضه و تقاضای آلومینیوم را طی دهه آینده تعیین خواهند کرد.

در چنین شرایطی، تمرکز سرمایه‌گذاران بر ظرفیت‌سازی تولید آلومینیوم سبز، ارتقای بهره‌وری و نوآوری فناورانه نقشی کلیدی در آینده صنعت آلومینیوم ایفا خواهد کرد.

پروژه جدید ذوب آلومینیوم ویتنام

براساس گزارش موسسه «SMM»، پروژه ذوب آلومینیوم «Daknong» در ویتنام در مراحل اجرایی خود برای آغاز فاز نخست طی سه‌ ماهه دوم سال ۲۰۲۶ قرار دارد. این پروژه ملی و جاه‌طلبانه با سرمایه‌گذاری ۲٫۵۸ میلیارد دلاری راه‌اندازی می‌شود که هدف آن، تولید سالانه ۴۵۰ هزار تن آلومینیوم است.

مواد اولیه این واحد ذوب عمدتا از واحد فرآوری آلومینای «Nhan Co» و بخش دیگری از آن نیز از تاسیسات «Lam Dong» تامین خواهد شد تا شکاف واردات محصولات نیمه‌ساخته آلومینیومی ویتنام برطرف شود.

با راه‌اندازی کامل این واحد ذوب، انتظار می‌رود حدود یک هزار فرصت شغلی پایدار و با درآمد مناسب ایجاد شده و سالانه نزدیک به ۹۰۰ میلیون دلار به تولید ناخالص داخلی ویتنام افزوده شود.

ارزیابی تحلیل‌های انجام شده نشان می‌دهد در صورت تداوم سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پایین‌دستی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین فرآوری، ظرفیت واحدهای ذوب آلومینیوم ویتنام تا سال ۲۰۳۰، حدود دو برابر افزایش یابد و این کشور از یک واردکننده به صادرکننده محصولات نیمه‌ساخته آلومینیومی در منطقه جنوب شرق آسیا تبدیل شود.

آمار تولید و صادرات آلومینیوم ویتنام

ظرفیت تولید آلومینیوم ویتنام در ماه مارس ۲۰۲۵، به ۱۲۷ هزار و ۵۰۰ تن رسید که نسبت به ظرفیت ۱۲۳ هزار و ۸۰۰ تن گزارش شده در ماه فوریه سال جاری میلادی روندی صعودی را نشان می‌دهد.

ظرفیت تولید آلومینیوم ویتنام در ماه مارس ۲۰۲۵، حدود ۵٫۵ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۴ رشد را تجربه کرد و مجموع کل ظرفیت تولید سه‌ ماهه نخست سال جاری میلادی در این کشور به ۳۸۰ هزار و ۱۰۰ تن رسید.

براساس داده‌های اداره آمار دولتی ویتنام، این افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم عمدتا ناشی از رشد تقاضا در صنایع ساخت‌وساز و ساخت و تولید داخلی بوده است؛ صنایعی که به دلیل سبکی و استحکام بالای آلومینیوم، وابستگی فزاینده‌ای به استفاده از این فلز دارند. علاوه‌براین، توسعه صنعت خودروسازی نیز تقاضا برای قطعات آلومینیومی را به‌ طور قابل‌توجهی افزایش داده است.

طبق آمار، طی سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲، حجم صادرات آلومینیوم ویتنام روندی صعودی داشت و از ۲۰۲ هزار تن در سال ۲۰۱۹، به ۳۷۲ هزار تن در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. با این حال، از سال ۲۰۲۳ به بعد روند نزولی صادرات این فلز آغاز شد.

در همین رابطه، حجم صادرات آلومینیوم ویتنام با کاهش ۷ درصدی به ۳۴۶ هزار تن رسید و در سال ۲۰۲۴ نیز این روند نزولی ادامه یافت؛ به‌ طوری که میزان صادرات این فلز با افت ۲۰ درصدی، به ۲۷۶ هزار تن محدود شد.

در چهار ماهه نخست سال ۲۰۲۵ نیز حجم صادرات ویتنام آلومینیوم کاهش شدیدتری را تجربه کرد و به ۶۴ هزار تن رسید؛ در حالی که در مدت مشابه سال ۲۰۲۴، حدود ۱۱۷ هزار تن گزارش شده بود.  این ارقام نشان‌دهنده افت ۴۵٫۳ درصدی حجم صادرات صادرات آلومینیوم ویتنام در چهار ماهه نخست سال ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی است.

شماری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با تداوم اجرای سیاست‌گذاری‌های صنعتی دولت ویتنام از جمله معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های ذوب کم‌کربن و توسعه زیرساخت‌های انرژی، روند نزولی صادرات تا اواخر سال ۲۰۲۶ به روندی صعودی تبدیل شود.

در همین رابطه، انتظار می‌رود افزایش بهره‌وری واحدهای ذوب و ارتقای کیفیت محصولات نیمه‌ساخته آلومینیومی، به تدریج جایگاه ویتنام را در زنجیره تامین منطقه‌ای آلومینیوم تقویت کند و مسیر تبدیل این کشور به یکی از قطب‌های نوظهور تولید آلومینیوم جنوب‌شرق آسیا و حتی جهان را هموار سازد.

ثبت روند صعودی در بخش ساخت‌وساز و فروش خودروهای جدید در ویتنام

بخش ساخت‌وساز ویتنام در سال ۲۰۲۵ در مسیر رشد قرار گرفته است و پیش‌بینی‌ها از افزایش حدود ۶ درصدی فعالیت‌ها در این بخش حکایت دارند. سرمایه‌گذاری‌های گسترده از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی در پروژه‌های زیرساختی و مسکونی، اصلی‌ترین محرک این رشد به شمار می‌رود.

از جمله طرح‌های شاخص در دست اجرا در بخش ساخت‌وساز ویتنام می‌توان به احداث ۹ خط اصلی ریلی با بودجه‌ای بالغ بر ۶۷ میلیارد دلار اشاره کرد که با هدف ارتقای شبکه حمل‌ونقل داخلی عملیاتی شده‌اند.

در کنار پروژه‌های زیرساختی متعدد، پروژه عظیم راه‌آهن پرسرعت شمال به جنوب ویتنام نیز با بودجه‌ای ۶۷ میلیارد دلاری در دستور کار قرار گرفته است. ساخت این خط آهن که شهر هانوی را به شهر هوشی‌مین سیتی متصل می‌کند، قرار است از سال ۲۰۲۷ آغاز شود و با اتمام آن، زمان سفر بین دو شهر مذکور را از ۳۰ ساعت به تنها پنج ساعت کاهش دهد.

افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش ساخت‌وساز نه تنها نشانه‌ای از رشد اقتصادی داخلی در ویتنام است بلکه به عنوان عاملی برای کاهش صادرات آلومینیوم از مبدا این کشور نیز در نظر گرفته می‌شود زیرا هم‌زمان تقاضای داخلی این فلز در حال افزایش است.

در بخش خودروسازی، فروش خودرو در ویتنام در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳۰۲ هزار دستگاه رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲ حدود ۲۵٫۴ درصد کاهش داشت. این افت عمدتا به دلیل پایان ارائه مشوق‌های دولتی و اختلالات زنجیره تامین جهانی رخ داد.

با این حال، در سال ۲۰۲۴، بازار خودرو در ویتنام بهبود یافت و حجم فروش خودرو در این کشور با ثبت رشد ۱۲٫۶ درصدی، به ۳۴۰ هزار دستگاه خودرو رسید.

در میان خودروهای به فروش رفته در ویتنام، برند تویوتا با رشد ۱۶ درصدی در فروش پیشتاز بود و شرکت فورد نیز افزایش ۱۰٫۱ درصدی را تجربه کرد. این روند مثبت در سال ۲۰۲۵ نیز ادامه یافت؛ به‌گونه‌ای که در ماه ژوئن سال جاری میلادی، فروش خودروهای شرکت هیوندای «Hyundai Thanh Cong Vietnam» به چهار هزار و ۲۰۰ دستگاه خودرو رسید.

با این حال، ثبت رشد ۱۶٫۸ درصدی فروش خودرو در ویتنام به نسبت رقم اعلام شده در مدت مشابه سال ۲۰۲۵ روندی کاهشی را به ثبت رساند. افزایش مصرف داخلی خودرو، به‌ ویژه در بخش تولید بدنه‌های سبک‌تر، موجب رشد تقاضای داخلی آلومینیوم در ویتنام شده و در نتیجه کاهش صادرات این فلز از مبدا کشور مذکور را در پی داشته است.

آیا محدودیت تولید در چین، ویتنام را به قدرت جهانی آلومینیوم بدل می‌کند؟

در حال حاضر چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم در جهان، بیش از ۵۰ درصد از سهم تولید جهانی این فلز را در اختیار دارد. به‌ منظور کنترل ظرفیت‌ها و جلوگیری از ایجاد وضعیت مازاد تولید، این کشور سقف تولید سالانه خود را حدود ۴۵ میلیون تن تعیین کرده است.

این محدودیت، زمینه‌ساز فرصت‌های تازه‌ای برای سایر کشورها، به‌ویژه ویتنام شده است تا با توسعه صنایع پایین‌دستی آلومینیوم در داخل، جایگاه خود را در زنجیره جهانی این فلز تقویت کنند. برخی از کارشناسان صنایع آلومینیومی معتقدند که این تحول می‌تواند ویتنام را به یک قطب مهم رشد تولید آلومینیوم در منطقه جنوب‌شرق آسیا تبدیل کند.

علاوه بر وضع محدودیت تولید آلومینیوم در چین، تنش‌های تجاری میان ایالات متحده آمریکا و این کشور نیز شرایط مساعدی برای توسعه صنایع آلومینیومی ویتنام ایجاد کرده است.

اعمال تعرفه‌های واردات سنگین از سوی دولت ترامپ، بسیاری از تولیدکنندگان جهانی این فلز سبک را وادار کرده است تا به دنبال مسیرهای تامین محصولات آلومینیومی جایگزین و بدون تعرفه بروند.

در این میان، زیرساخت صنعتی توانمند، موقعیت جغرافیایی راهبردی و سیاست‌‌گذاری‌های سرمایه‌پذیر‌محور، ویتنام را به مقصدی مطلوب برای تولیدکنندگان آلومینیوم بدل کرده است. ترکیب رشد داخلی تقاضا، سرمایه‌گذاری‌های راهبردی در زیرساخت‌ها و صنایع خودروسازی و فضای مساعد بین‌المللی ناشی از محدودیت‌های وضع شده از سوی چین بر ظرفیت تولید سالانه آلومینیوم، از جمله عواملی به شمار می‌آیند که می‌توانند ویتنام را طی سال‌های پیش‌رو از یک بازیگر نوظهور، به یکی از رهبران منطقه‌ای زنجیره ارزش آلومینیوم تبدیل کنند.