جای خالی نیروی انسانی

به گزارش باشگاه آلومینیوم، یک تولیدکننده قطعات ریختگی آلومینیومی در گفت‌وگو با فلزات آنلاین بیان کرد: با توجه به اینکه ما ریخته‌گری قطعات را با دستگاه‌های دایکست انجام داده و در زمینه ماشین‌کاری هم فعالیت داریم، یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که با آن دست به گریبان هستیم، تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات و تامین قطعات یدکی است. باید گفت که ماشین‌آلات و دستگاه‌های «CNC»  که تکنولوژی و توان بالاتری دارند، اکثرا خارجی بوده و تعمیرات آن‌ها در داخل کمی دشوار است؛ به طوری که در برخی مواقع به دلیل مشکلات فنی ساده و عدم وجود قطعه‌ مورد نیاز در بازارهای داخلی، تولیدکنندگان امکان استفاده از دستگاه را نداشته و باید چندین ماه منتظر واردات قطعه باشند. از سوی دیگر تعمیرکاران و نمایندگی‌های شرکت‌ها به دلیل ارائه برخی از خدمات خاص، به طور سلیقه‌ای قیمت‌هایی را برای تعمیر دستگاه‌ها و ارائه خدمات به واحدهای تولیدی اعلام می‌کنند. متاسفانه قیمت‌های پیشنهادی بسیار بالا بوده و مرجع خارجی برای تعمیر و تعویض قطعات در کشور وجود ندارد؛ به عنوان مثال در برخی موارد شاهد بوده‌ایم که تعمیرکاران تنها برای مشاهده دستگاه و عیب‌یابی آن، پنج تا ۱۰ میلیون تومان از تولیدکنندگان مطالبه می‌کنند. این در حالی است که خرید و واردات قطعه مورد نظر، هزینه‌های زیادی را به واحدهای تولیدی تحمیل کرده و پرداخت دستمزد‌های بالا برای تولیدکنندگان بسیار دشوار است. همچنین تعمیرکاران فقط ایرادات ساده‌ای که در بین تمام دستگاه‌ها مشترک است را تعمیر می‌کنند اما زمانی که مشکل و ایراد دستگاه پیچیده باشد، توانایی رفع ایراد را ندارند. در این شرایط تولیدکنندگان راه چاره‌ای نداشته و یا باید خود دست به‌کار شده و دستگاه را تعمیر کنند. لازم به ذکر است که برخی از دستگاه‌های تراش و «CNC» که طراحی ساده‌ای دارند، در داخل تولید می‌شوند اما این دستگاه‌ها به صورت ۱۰۰ درصدی بومی‌سازی نشده و مونتاژ قطعات چینی هستند. همان طور که ذکر شد ماشین‌آلاتی که خاص بوده و قدرت بالاتری دارند، در داخل ساخته نشده و تولیدکنندگان باید دستگاه‌های خارجی را خریداری کنند؛ در صورتی که می‌توان این ماشین‌آلات را در داخل تولید کرد اما ماشین‌سازان داخلی به دلیل فروش بالا و تقاضای زیاد مشتریان برای دستگاه‌های معمولی، آن‌ها را بومی‌سازی نکرده و تمایلی به ساخت ماشین‌آلات خاص ندارند؛ اگرچه به صورت سفارشی برخی از ماشین‌آلات تولید می‌شوند اما به دلیل زمان طولانی ساخت، بازار مصرف و مشتریان برای رفع نیاز خود منتظر نمی‌مانند.

وی در همین راستا ادامه داد: در حال حاضر اکثر تولیدکنندگان، ماشین‌آلات مورد نیاز خود را از کشور چین وارد می‌کنند اما ما به دلیل قیمت بالای آن‌ها، از دستگاه‌های قدیمی که ساخت کشورهای ژاپن و تایوان هستند در خطوط تولید استفاده می‌کنیم؛ در حال حاضر به دلیل عدم برقراری روابط مناسب تجاری ایران با این کشورها، ما برای تامین قطعات یدکی و دریافت خدمات با مشکل مواجه هستیم. به عنوان مثال حدود دو سال پیش یکی از قطعات دستگاه‌های مجموعه به مشکل برخورد و ما نتوانستیم آن را به سبب وجود تحریم‌ها از یک شرکت ژاپنی _ آمریکایی خریداری کنیم؛ همین موضوع باعث اتلاف یک ساله وقت ما شد که در نهایت چاره‌ای جز تعویض کل سیستم کنترل دستگاه نداشتیم لذا مجبور شدیم نوع چینی آن را خریداری کنیم. در صورتی که اگر این قطعه در داخل وجود داشت، هزینه‌های زیادی به مجموعه تحمیل نمی‌شد و تعمیر دستگاه در کوتاه‌ترین زمان ممکن صورت می‌گرفت. لازم به ذکر است که با یکی از نمایندگی‌های شرکت مورد نظر در ترکیه ارتباط برقرار کردیم اما اعلام کردند که نمی‌توانند قطعه را در اختیار ما قرار دهند و فقط در ترکیه اختیار ارائه خدمات دارند؛ به همین دلیل تنها در صورت انتقال دستگاه به ترکیه حاضر به تعمیر آن بودند که با توجه به قدیمی بودن ماشین‌آلات، هزینه‌های بالای حمل‌و‌نقل و تعمیرات و مدت زمان طولانی تعمیر دستگاه، انجام این کار مقرون به صرفه نبود و منصرف شدیم.

ماشین ‌صنعت در بن‌بست کمبود نیروی انسانی

این فعال صنعت ریخته‌گری در خصوص سایر موانع تولید، اظهار داشت: علاوه‌ بر چالش‌های ذکر شده یکی از مشکلات اصلی دیگر ما کمبود نیروی کار متخصص و عدم تمایل افراد به فعالیت در واحدهای صنعتی است. برای اینکه افراد در مشاغل صنعتی به مهارت کافی دست پیدا کنند، باید چند سال در واحدهای مربوطه فعالیت داشته و آموزش ببینند؛ همچنین باید به این موضوع توجه داشت که در سال‌های ابتدایی، درآمد بالایی نداشته و بعد از کسب مهارت برای راه‌اندازی واحدهای صنعتی، به سرمایه بالایی نیاز خواهند داشت؛ به همین دلیل نیروی جوان این مسیر را انتخاب نکرده و اکنون شاهد هستیم که مشاغل آسان و کاذب بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. این در حالی است که صنعت ریخته‌گری و ماشین‌کاری به نیروی متخصص وابسته بوده و در زمان بروز مشکلات، نیروی کار معمولی نه‌تنها قادر به حل آن نیست بلکه مشغله نیروی متخصص را هم چندین برابر می‌کند؛ دولت برای رفع این معضل باید اقدامات لازم را انجام داده و با فرهنگ‌سازی، نیروی جوان را ترغیب به کار در واحدهای تولیدی کند. باید توجه داشت که ضرورتی ندارد نیروی انسانی متخصص آموزش‌های آکادمیک را گذارنده و تحصیل کرده باشد؛ افراد می‌توانند با تمرکز روی یک هدف خاص، پس از گذشت چند سال از مهارت بالایی برخوردار شده و در حرفه خود متخصص شوند. لازم به ذکر است که ما در واحد ریخته‌گری برای ۲۵ نفر و در واحد ماشین‌کاری برای پنج نفر زمینه اشتغال را فراهم کرده‌ایم.

این تولیدکننده قطعات ریختگی آلومینیومی در پاسخ به این سوال که آیا این واحد تولیدی با مشکلات زیست‌محیطی مواجه بوده است، گفت: در ابتدا واحد ریخته‌گری مجموعه در داخل شهر قرار داشت که سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل آلایندگی صنعت ریخته‌گری، به ما اعلام کرد که به خارج از شهر نقل مکان کنیم. با جابه‌جایی مجموعه و انتقال آن به شهرک صنعتی عباس‌آباد، چالش کمبود نیروی انسانی بسیار شدت گرفت زیرا با توجه به فاصله شهرک صنعتی از شهر، عدم وجود زیرساخت‌های لازم مانند شبکه حمل‌و‌نقل عمومی و جاده‌های ایمن، هزینه و زمان بالای رفت‌وآمد، افراد حاضر به‌ کار در مجموعه نیستند. متاسفانه هیچ نهاد و یا سازمانی درصدد حل این مشکلات نبوده و شهر‌های کوچک مسکونی که در حاشیه شهر‌ک‌های صنعتی احداث شده‌اند، امکانات بالایی نداشته و نیروی کار متخصص حاضر به سکونت در این مناطق نیست. در صورتی که اگر امکانات و خدمات رفاهی لازم در این شهرها مهیا بود، افراد تمایل بیشتری به کار در شهرک‌های صنعتی و سکونت در مناطق مسکونی نزدیک به شهرک‌های صنعتی داشتند.

مشکل از پس مشکل

وی در رابطه با کارگاه‌های ریخته‌گری غیرمجاز، ابراز کرد: فعالیت کارگاه‌ ریخته‌گری غیرمجاز تاثیر منفی بر میزان فروش برخی از محصولات ما داشته‌ است اما میزان فروش قطعاتی که استفاده از نوع باکیفیت آن بسیار ضروری بوده و مشریان از این موضوع اطلاع دارند، تحت تاثیر این موضوع قرار نگرفته‌ است. تا زمانی که تقاضا برای محصولات ارزان‌قیمت اما بی‌کیفیت از سوی مصرف‌کنندگان و خریداران عمده برای کسب سود بیشتر وجود دارد، واحدهای غیرمجاز به فعالیت خود ادامه می‌دهند؛ به همین دلیل نمی‌توان انگشت اتهام را تنها به سوی تولیدکنندگان غیرمجاز گرفت. برای رفع این چالش دو راهکار وجود دارد که مورد اول ترغیب مشتریان به استفاده از قطعات باکیفیت و کاهش تقاضای محصولات نامرغوب و مورد دوم تعیین استانداردهایی در این زمینه و جلوگیری از ادامه فعالیت واحدهای ریخته‌گری غیرمجاز توسط سازمان‌های مربوطه است. گفتنی است که علاوه بر فعالیت کارگاه‌های غیرمجاز، شاهد هستیم که برخی از افراد با اخذ ارز‌های دولتی، اقدام به واردات محصولات چینی با تعرفه‌های وارداتی پایین می‌کنند؛ با وجود اینکه تولیدکنندگان توانایی تولید اکثر این قطعات وارداتی را دارند اما به دلیل پرداخت هزینه‌ها بر اساس نرخ ارز آزاد، توانایی رقابت با محصولات وارداتی چینی را از دست می‌دهند. لازم به ذکر است که قطعات تولید شده در این مجموعه در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، لوازم خانگی و کشاورزی کاربرد دارند اما ما در هر دو زمینه ماشین‌کاری و ریخته‌گری به صورت خدماتی هم فعالیت داشته و با تحویل گرفتن قالب از مشتریان، ریخته‌گری قطعات متفاوتی را انجام می‌دهیم.

این فعال صنعت ریخته‌گری با بیان اینکه برای تولید محصولات باکیفیت مواد اولیه مورد استفاده در این مجموعه شمش آلومینیوم است، تصریح کرد: نیاز ما به شمش آلومینیوم بسیار کمتر از حداقل حجم عرضه شمش در بورس کالا است؛ به همین دلیل نمی‌توانیم از بورس کالا خرید کنیم و مجبوریم شمش مورد نیاز خود را از بازار آزاد خریداری ‌کنیم اما تهیه مواد اولیه از بازار آزاد بدین معنا نیست که شمش خریداری شده از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست زیرا اکثر شرکت‌هایی که در بورس کالا شمش آلومینیوم عرضه می‌کنند، در بازار آزاد هم فعالیت دارند.

این تولیدکننده قطعات ریختگی آلومینیومی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به عدم تمایل نیروی انسانی به فعالیت در صنایع مختلف، در سال‌های آینده صنعت کشور با مشکلات فراوانی مواجه خواهد شد زیرا با بازنشستگی و عدم ادامه فعالیت برخی افراد، خلا بزرگی ایجاد شده و نیروی جایگزینی برای کار در واحدهای تولیدی وجود نخواهد داشت. اگر هم نسل بعدی مجددا به دنبال فعالیت در این صنعت باشد، افراد ماهر و باتجربه‌ای حضور ندارند که آموزش‌های لازم را به آن‌ها بدهند.