منشور كوروش به نيويورك مي‌‌رود

استوانه گلي منشور كوروش بعنوان كهن ترين سند حقوق بشر در سال 1879 ميلادي توسط هيئت باستان شناسي بريتانيايي در بابل كشف و نخستين بار طي مدت زمان جشن‌هاي 2500 ساله پهلوي به مدت 10 روز به كشور بازگشت.

پس از گذشت 40 سال از نخستين نمايش منشور در ايران، مسئولان ميراث فرهنگي توانستند اين كتيبه را از موزه بريتانيا به امانت بگيرند. 19 شهريور ماه سال 1389 منشور كوروش وارد ايران شد و 20 شهريورماه در ويترين مخصوص خود در موزه ملي ايران جاي گرفت.

ابتدا قرار بود اين منشور تنها 4 ماه در ايران به معرض نمايش عمومي قرار گيرد اما پس از انجام رايزني‌ها با موزه بريتانيا اين زمان تا پايان فروردين‌ماه 1390 تمديد شد.

27 فرودين ؛ مراسم وداع ايران با منشور كوروش

آزاده اردكاني مدير كل موزه ملي ايران درباره پايان زمان نمايش منشور كوروش در ايران گفت: 23 فروردين ماه امسال آخرين مهلت بازديد از منشور كوروش در موزه ملي است. اين زمان ديگر به هيچ‌وجه قابل تمديد نيست.

البته اين موضوع در يكي از بندهاي قرارداد بين موزه برتانيا و موزه ملي ايران نيز تأكيد شده است كه «پس از پايان زمان تعيين‌شده براي نمايش منشور كوروش در ايران اين زمان تحت هيچ شرايطي تمديد نخواهد شد».

به گفته مدير كل موزه ملي ايران 27 فروردين ‌ماه مراسم اختتاميه حضور منشور كوروش در ايران برگزار مي‌شود و تا 2 روز پس از آن اين منشور از كشور خارج خواهد شد.

اردكاني معتقد است كه «حضور منشور كوروش در ايران ركورد بازديد از موزه‌هاي كشور را شكست». اين آمار تا دي‌ماه سال گذشته 204 هزار نفر به طور رسمي اعلام شد و آمار جديد بازديدكنندگان نيز تا پايان زمان نمايش منشور اعلام مي‌شود.

منشور كوروش كه طي 2 سال اخير براي انتقال به ايران با كش و قوس‌هاي فراواني از سوي مسئولان موزه بريتانيا و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشورمان مواجه بود، پس از انتقال به ايران، يك بار ديگر هم تمديد قرارداد شد تا بيشتر در موطن خود بماند.

مسئولان موزه بريتانيا كه ابتدا براي انتقال منشور به ايران ناامني در كشورمان را بهانه قرار داده بودند ماه‌هاي پاياني سال گذشته حاضر به تمديد قرارداد نمايش منشور كوروش در ايران تا پايان فروردين‌ماه شدند.

اين در حالي است كه مدير كل موزه ملي ايران، منشور كوروش گفت: «پيش از اين قرار بود منشور كوروش پس از پايان 4 ماه نمايش در ايران، براي نوروز 1390 در سازمان ملل در نيويورك به بهانه نوروز باستاني ايران به نمايش دربيايد كه خوشبختانه موفق شديم مسئولان موزه بريتانيا را متقاعد كنيم كه منشور كوروش در نوروز 1390 در موطن خود باشد تا تمام هم‌ميهنان ايراني در تعطيلات نوروزي بتوانند از اين منشور تاريخي بازديد كنند».

به گفته اردكاني، منشور كوروش پس از پايان زمان نمايش در ايران، در سازمان ملل به نمايش درمي‌آيد.

حميد بقايي ، معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز اهميت منشور كوروش را از اين منظر عنوان مي‌كند كه «منشور كوروش از اين لحاظ براي ما اهميت دارد كه در مقطعي از تاريخ زماني‌كه حكمرانان منطقه‌اي را فتح مي‌كردند ملت مغلوب را يا مي‌كشتند يا زنان و فرزندان آن‌ها را به اسارت مي‌بردند زمين‌ها و كشتزارهايشان را نابود مي‌كردند اما براي اولين بار در تاريخ بشر وقتي سربازان ارتش ايران بابل را فتح كردند به جاي دستور كشتار، فرمان رعايت حقوق مردم را دريافت كردند. منشور كوروش براي اين اهميت دارد كه نشان مي‌دهد فرهنگ ايران، ‌ظلم‌ستيز و طرفدار حق است و ايرانيان در مقطعي از تاريخ، اسلام‌، آن ‌هم اسلام علوي را پذيرفتند».

به اعتقاد جان‌ كرتيس مدير بخش خاورميانه موزه بريتانيا، انتقال منشور كوروش به ايران پاسخ به سخاوتمندي ايراني‌ها است.

وي مي‌گويد: ايران امانت‌هاي بسياري به موزه بريتانيا سپرده است كه از جمله آن نمايش اشياي تاريخي ايران در نمايشگاه شاه عباس صفوي است. در واقع ما با امانت منشور كوروش به ايران، پاسخي به سخاوتمندي ايراني‌ها داده‌ايم.

منشور كوروش ، استوانه‌اي با 23 سانتي‌متر طول و 11 سانتي‌متر عرض است كه دور تا دور آن در حدود 40 خط به زبان آكادي و به خط ميخي بابلي نوشته شده‌است.

گمان نخستين باستان شناسان اين بوده كه اين لوح توسط يكي از پادشاهان بابلي نگاشته شده است. اما پس از بررسي خط شناسان مشخص شد كه اين استوانه در سال 538 پيش از ميلاد به هنگام ورود سپاه ايران به بابل و فتح اين شهر به فرمان كوروش، بنيان‌گذار پادشاهي ايران و آغازگر سلسله هخامنشيان نوشته شده است. ترجمه و انتشار متن اين استوانه گلي نشان داد آن چه از خاك بابل كشف شد، «نخستين منشور جهاني حقوق بشر» است.

استوانه كوروش در سال 1285 خورشيدي توسط هرمز رسام، باستان شناس بريتانيايي الاصل آسوري‎تبار، در معبد بزرگ اِسَـگيلَـه (نيايشگاه مَـردوك) در شهر باستاني بـابـل در بين‌النهرين كشف شد و بنابر قوانين آن زمان از ايران خارج و تاكنون نيز در بخش ايران باستان موزه بريتانيا نگهداري مي‌شده است.

منشور كوروش كه براي نخستين بار پس از انقلاب اسلامي براي نمايش عمومي وارد ايران شده است، تنها يك بار در جريان جشن‌هاي 2500 ساله براي نمايش در ايران از موزه بريتا‌نيا خارج شد. آن زمان يعني در سال 1350 خورشيدي ، منشور را 5 هزار پوند بيمه كردند و اين شيء تنها به مدت 10 روز در ايران و در موزه برج آزادي تهران به نمايش درآمد.

يك كپي از منشور كوروش به عنوان كهن‌ترين فرمان شناخته‌شده تفاهم و همزيستي ملت‌ها در ساختمان سازمان ملل متحد در نيويورك نگهداري مي‌شود.

در سال 1348 در گردهمايي حقوق‌دانان سراسر جهان كه در كنار آرامگاه كوروش برگزار شد، كوروش را نخستين بنيانگذار حقوق بشر ناميدند.