شکاف سودآوری مشکل دیرینه صنعت

وجود سودهای کلان و بعضا نامعقول و بادآورده در برخی بخش‌های اقتصادی به‌خصوص بخش‌های غیرمولد مانند زمین، باعث جذب سرمایه‌ها در این بخش‌ها می‌شود.

این وضعیت باعث کاهش سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها و سپس کاهش فرصت اقتصادی در کسب مهارت‌ها برای رقابت و سودآوری می‌شود. بنابراین شکاف سودآوری که در ابتدا اشاره شد تعمیق شده و باز هم منابع بیشتری را به سمت بخش‌های سودآور می‌کشد. این چرخه یک حلقه تقویت‌شونده منفی را ایجاد می‌کند که دائما بر شکاف سودآوری و نهایتا تضعیف بخش‌های مولد اقتصاد می‌افزاید.
همه این بحث‌ها در حالی است که هر ساله – از سال ۸۷- بانک مرکزی سهمیه‌ای را از کل تسهیلات اعطایی بانک‌ها برای بخش‌های اقتصادی تعیین می‌کند و تاکنون بیشترین سهم در این سهمیه‌بندی به بخش صنعت و معدن اختصاص یافته است. اما عملکرد واقعی چیز دیگری نشان می‌دهد: راه شکستن این دور باطل چیست؟ برخی معتقدند، باید سودآوری بخش‌های مولد مانند صنعت، افزایش و ریسک آنها کاهش یابد. در این صورت است که می‌توان به تدریج این چرخه را متوقف و معکوس کرد. اما این سوال نیز مطرح می‌شود که سودآوری بخشی مانند صنعت تا چه حد قابل افزایش است؟ و آیا اساسا با افزایش سودآوری بخش صنعت، امکان پر کردن شکاف سودآوری وجود دارد؟ نگاهی به میانگین بازده صنعت در دنیا و نیز توجه به این واقعیت که سودهای برخی فعالیت‌های اقتصادی به طور غیرعادی بالاست، ما را در پذیرش دربست پیشنهاد فوق دچار تردید می‌کند.
نکته‌ای دیگر که در این خصوص باید به آن توجه داشت، شفافیت بازارهاست. راز جذابیت ذاتی برخی بازارهای غیرمولد و حتی بخش‌های مولد تجاری در عدم شفافیت آنها نهفته است.
زمانی که دسته‌ای از فعالیت‌های اقتصادی زیر ذره‌بین دقیق حاکمیت به طور دائم کنترل شده و اگر دست از پا خطا کنند، بی‌درنگ به تیر مجازات گرفتار می‌شوند و در دو قدمی، دسته‌ای دیگر از فعالیت‌ها بدون هیچ نظارت و امکان کنترل به افراد اجازه کسب درآمدهایی می‌دهد که در هیچ جا هم ثبت نمی‌شود تا امکان ردگیری و محاسبه وجود داشته باشد، کدام فعال اقتصادی به سمت دسته اول گرایش خواهد داشت.
این واقعیت ما را بدانجا رهنمون می‌سازد که باید پیشنهاد فوق‌الذکر قبل از پذیرش، اندکی جرح و تعدیل یابد. به این صورت که لزوم کاهش ریسک‌های بخش تولید و افزایش سودآوری آن بر هیچ کس پوشیده نیست، لیکن نمی‌توان از کنار ایجاد شفافیت در بازارهای موازی تولید و معقول‌سازی سودآوری در آنها نیز به راحتی گذر کرد و تمام کاسه و کوزه‌ها را بر سر بخش مولد شکست.