زنجیره تامین آلومینیوم چین متحول خواهد شد

به گزارش باشگاه آلومینیوم، فرآیند بایر «Bayer» که در اواخر قرن نوزدهم توسط کارل یوزف بایر، شیمی‌دان اتریشی پایه‌گذاری شد، همچنان متداول‌ترین روش تبدیل بوکسیت به آلومینا است؛ آلومینا همان اکسید آلومینیومی بوده که پیش‌ماده تولید فلز آلومینیوم به شمار می‌آید.

مشکل اینجاست که وجود سیلیس فراوان در بسیاری از بوکسیت‌های چین، بازدهی این فرآیند را به ‌شدت کاهش می‌دهد. سیلیس ضمن اتلاف قابل توجه آلومینا، مصرف سود سوزآور (محلول مورد استفاده برای حل‌کردن بوکسیت در فرایند بایر (را نیز بالا می‌برد و هزینه تولید را افزایش می‌دهد.

پس از یک دهه تحقیق ایو اسلو، شیمی‌دان فرانسوی از شرکت فناوری سبز «IB2»، روشی ابداع کرده است که بوکسیت کم‌عیار را به ماده‌ای باکیفیت تبدیل می‌کند. در این فرایند، سیلیس و گوگرد خنثی می‌شوند و به این ترتیب، حتی بوکسیت‌های با درصد بالای سیلیس نیز با روش بایر قابل تصفیه خواهند بود.

شرکت «IB2» در سال ۲۰۲۳، یک قرارداد ۲۲ ساله با شرکت چینی «Liulin Senze Coal & Aluminum» به امضا رساند تا این فناوری را در یک واحد تولید آلومینا در استان شانشی به کار گیرد. مهندسان اروپایی «IB2» به شکل مستمر ۶۰ شاخص کلیدی تولید (از میزان تزریق واکنش‌گرها و پروفایل دمایی تا تنظیم اسیدیته) را رصد خواهند کرد و هر سه تا ۶ ماه، فرایند مذکور را با تغییر کیفیت سنگ معدن تطبیق می‌دهند.

رومن ژیربال، مدیرعامل شرکت «IB2» معتقد است این نوآوری به دولت چین کمک می‌کند تا وابستگی خود را به بوکسیت پرعیار وارداتی کاهش دهد؛ ذخایر کم‌عیار داخلی را به کار گیرد و در عین حال تولیدی سازگارتر با محیط‌ زیست داشته باشد.

وی تاکید کرد: این فناوری مستقیما امکان می‌دهد چین مواد اولیه خود را در اختیار داشته باشد؛ پایش زیست‌محیطی را خود کنترل کرده و در مقیاس وسیع بدون وابستگی به عوامل خارجی فعالیت کند.

فناوری شرکت «IB2» به چین امکان می‌دهد توازن زنجیره تامین بوکسیت را به ‌سوی راهبردی مبتنی بر منابع داخلی سوق دهد؛ رویکردی که با تلاش گسترده‌تر آسیا برای دستیابی به حاکمیت بیشتر بر کامودیتی‌ها در شرایط ناایمن شدن تجارت جهانی هم‌راستا است.

به ‌مرور زمان انتظار می‌رود اتکای چین به واردات بوکسیت از گینه و استرالیا از جایگاه مسلط به سهمی اقلیت تبدیل شود. این تامین‌کنندگان از صحنه محو نمی‌شوند اما قدرت چانه‌زنی، اهرم قیمتی و نقش راهبردی آن‌ها کمرنگ خواهد شد.

براساس داده‌های پایگاه «Observatory of Economic Complexity»، واردات سنگ معدن آلومینیوم چین در سال ۲۰۲۴ به ۱۰.۶ میلیارد دلار رسید. در این میان، سهم گینه ۷.۶۵ میلیارد دلار، استرالیا ۲.۳۱ میلیارد دلار و ترکیه ۱۸۷ میلیون دلار اعلام شد. صادرات چین در همین سال، ناچیز بوده و حدود ۵.۹ میلیون دلار گزارش شد.

استرالیا، بزرگ‌ترین ذخایر بوکسیت جهان را در اختیار دارد. به‌گزارش شورای آلومینیوم استرالیا در سال ۲۰۲۱، این صنعت در خارج از کلان‌شهرهای این کشور نقشی کلیدی در اشتغال دارد و ۱۷ هزار فرصت شغلی ایجاد کرده است.

در گزارش مذکور آمده است که هرچند آلومینا و بوکسیت، چهارمین قلم عمده صادرات معدنی استرالیا هستند اما فلز آلومینیوم، پردرآمدترین محصول صادراتی بخش تولیدی این کشور به شمار می‌آید. مصرف این فلز سبک‌ وزن در جهان، رشد نسبتا بالایی داشته است و در صنایع خودروسازی، ساخت‌وساز، حمل‌ونقل و بسته‌بندی‌های مصرفی کاربرد گسترده‌ای دارد.

شرکت چینی «Liulin Senze» هم‌اکنون سالانه حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن آلومینا تولید می‌کند که ارزشی معادل سه میلیارد یوان (معادل ۴۱۲.۵ میلیون دلار) دارد. محصولات این شرکت به بنگاه‌های بزرگ دولتی از جمله هلدینگ فلزات غیرآهنی شانشی، گروه بازرگانی بین‌المللی آلومینیوم چین و شرکت فولادی «Jiuquan» عرضه می‌شود.

مدیرعامل شرکت «IB2» خاطرنشان کرد: مراحل احداث نخستین واحد مجهز به این فناوری جدید تا پایان ماه آوریل سال جاری میلادی ۸۵ درصد پیشرفت داشته است و از ماه جولای وارد مدار تولید صنعتی خواهد شد؛ تولید کامل نیز برای اوایل سال ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده است.

این واحد برای فرآوری سالانه ۶۰۰ هزار تن بوکسیت کم‌عیار طراحی شده و فاز دوم آن (که ظرفیت تولید را به سه میلیون تن در سال می‌رساند)، در آستانه ورود به مرحله مهندسی است.

ژیربال اضافه کرد: این فناوری به ازای هر تن آلومینای تولیدی، مصرف بوکسیت را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد؛ یعنی واحد مذکور بدون هیچ‌گونه تغییر در پیکربندی اصلی فرایند بایر، می‌تواند همان میزان محصول را با بوکسیت و مواد شیمیایی کمتر و اثرات زیست‌محیطی به ‌مراتب پایین‌تر ارائه کند.

شایان ذکر است که در فرایند معمول، حدود چهار تن بوکسیت پرعیار به دو تن آلومینا تبدیل می‌شود و در نهایت یک تن آلومینیوم از طریق الکترولیز استخراج می‌شود.

به گفته وی، فناوری شرکت «IB2» به تولیدکنندگان چینی کمک می‌کند بازده تولید را بالا ببرند؛ مصرف مواد شیمیایی را کاهش دهند و الزامات زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی را رعایت کنند.

مدیرعامل شرکت «IB2» تصریح کرد: واحدهایی که تاکنون ۶۰ درصد خوراک خود را از بوکسیت وارداتی تامین می‌کردند، در صورت مجهز شدن به این فناوری می‌توانند به ‌طور کامل به بوکسیت داخلی متکی شوند و هزینه‌های تولیدی خود را کاهش دهند.

ژیربال تاکید کرد: هرچه واحدهای بیشتری به این فناوری مجهز شوند، حجم بوکسیت وارداتی کاهش خواهد یافت؛ هرچند صفر نخواهد شد اما به حدی می‌رسد که تعادل میان مصرف بوکسیت داخلی و وارداتی را دگرگون می‌کند.

وی یادآور شد: روند گرایش کشورها به خودکفایی تنها به چین محدود نمی‌شود و شرکت «IB2» بازارهای هند، عربستان سعودی، قزاقستان و ترکیه را نیز هدف قرار داده است. در آسیای میانه، بوکسیت‌ها مقدار زیادی گوگرد و سیلیس دارند و در خاورمیانه، مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای مصرف آب و مواد شیمیایی وضع شده است.

مدیرعامل شرکت «IB2» در پایان گفت: وقتی کشورهایی نظیر چین، هند، قزاقستان و عربستان قادر باشند بوکسیت کم‌عیار خود را با هزینه‌ای رقابتی و بی‌نیاز از واردات فرآوری کنند، قدرت چانه‌زنی صادرکنندگان کاهش می‌یابد؛ سود ناشی از حمل‌ونقل کمتر و پریمیوم قیمتی افت می‌کند و سطح وابستگی نیز پایین می‌آید.

منبع: فلزات‌آنلاین و به نقل از روزنامه «South China Morning Post»