انبساط بی‌سابقه در بودجه 90

هادی چاوشی: رییس جمهور سرانجام در اولین روز اسفند 89 لایحه بودجه سال 90 کل کشور را به مجلس تقدیم کرد. لایحه‌ای که حجم آن نسبت به بودجه سال جاری چنان رشد داشته که خبرگزاری فارس آن را «حیرت انگیز» و «انبساطی‌ترین بودجه سال‌های اخیر» خوانده است.

حجم منابع لایحه بودجه سال آینده 539 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که نسبت به رقم 368 هزار میلیارد تومانی بودجه امسال، بیش از 170 هزار میلیارد تومان (معادل 46 درصد) رشد را نشان می‌دهد.بر اساس آنچه دولتمردان گفته اند، این لایحه بر مبنای نفت 80 دلاری و دلار 1050 تومانی بسته شده و حدود 60 هزار میلیارد تومان از منابع آن نیز به قانون یارانه‌ها اختصاص دارد که در بخش بودجه شرکت‌های دولتی طبقه‌بندی شده است. مجموع سهم شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت حدود 362 هزار میلیارد تومان و مجموع بودجه عمومی ‌دولت نزدیک به 177 هزار میلیارد تومان است.بر اساس لایحه بودجه سال 90، حجم بودجه عمرانی با رشدی 25 درصدی نسبت به سال 89، از حدود 38 هزار میلیارد تومان به 47 هزار و 500میلیارد تومان افزایش یافته است. اعتبارات بخش جاری نیز از 89 هزار میلیارد تومان سال 89 به بیش از 129 هزار و 500میلیارد تومان رسیده که رشدی 45 درصدی را نشان می‌دهد.تقدیم لایحه بودجه سال 90 از سوی رییس‌جمهور به مجلس با تاخیر زیادی انجام شده و به همین دلیل تردیدهایی در تصویب نهایی بودجه قبل از پایان سال وجود دارد. در مقایسه با آنچه در آیین‌نامه داخلی مجلس آمده، دولت با تاخیری 76 روزه لایحه را به مجلس تقدیم کرده است. آیین‌نامه داخلی مجلس دولت را موظف می‌کند لایحه بودجه سال بعد را تا 15 آذر هر سال به مجلس تقدیم کند. این نخستین بار است که تقدیم لایحه بودجه به مجلس در اسفند ماه صورت می‌گیرد. پیش از این، رکورد تاخیر در تقدیم لایحه بودجه به مجلس متعلق به بودجه 88 بود که در هشتم بهمن 87 به مجلس ارائه شد.با اینکه در روزهای اخیر نمایندگان مجلس بارها نسبت به این تاخیر دولت انتقاد کرده بودند، محمود احمدی‌نژاد در نطق خود پیش از تقدیم لایحه بودجه 90 هیچ اشاره ای به آن نکرد. او تنها از مجلس خواست بودجه را تا پایان سال به تصویب برسانند و به شوخی خطاب به نمایندگان گفت: «بدانید اگر بدون تصویب لایحه بودجه 90 در عید نوروز راهی خانه‌های خود شوید، به خانه راهتان نمی‌دهند.»با این حال، هنگامی ‌که علی لاریجانی، رییس مجلس از نمایندگان خواست به دلیل ضیق وقت در بررسی بودجه تسریع کنند، احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس این درخواست را «فراقانونی، خلاف آیین‌نامه و غیرعملی» دانست و گفت که «تصویب لایحه بودجه در کمیسیون‌های مجلس هم دست کم تا 4 فروردین 90 به طول می‌انجامد.»بر اساس آیین نامه داخلی مجلس، برای بررسی لایحه بودجه در کمیسیون‌ها دست کم یک ماه زمان لازم است، اما برای تصویب نهایی بودجه در صحن علنی، سقفی تعیین نشده است.

ویژگی‌های بودجه 90 از زبان احمدی‌نژاد

رییس‌جمهور که حوالی ظهر یکشنبه برای تقدیم لایحه بودجه در مجلس حاضر شده بود، در سخنانی ویژگی‌های این بودجه را تشریح کرد؛ از نمایندگان خواست شاکله بودجه را دستکاری نکنند تا دولت بتواند تعهداتش را اجرایی کند و گفت که «در صورت مساعد بودن شرایط» سال آینده گام بعدی اجرای قانون یارانه‌ها را هم عملیاتی خواهد کرد.

او خطاب به نمایندگان مجلس گفت: «بودجه سال 90 را در شرایطی ارائه می‌کنیم که کشور و انقلاب در شرایطی بسیار مناسب و آماده قرار دارد و همبستگی و همدلی بی‌نظیری بر کشور حاکم است.»احمدی‌نژاد «توزیع و تخصیص منابع با نگاه عدالت محور، تاکید و توجه به کاهش فاصله طبقاتی و رشد فضایل اخلاقی، ترویج آرمان‌های انقلابی، پشتیبانی و توانمندسازی بخش مردمی‌و تعاونی در اقتصاد» را از جمله ویژگی‌های لایحه بودجه سال 90 ذکر کرد و گفت: «برای توانمندسازی بخش مردمی ‌و تعاونی به منظور پذیرش مسوولیت‌های گسترده سیاسی و اقتصادی، در بودجه سال آینده واگذاری‌ها به صورت گسترده دیده شده است.»
وی همچنین با بیان اینکه «امروز دو مشکل اساسی در بخش کشاورزی داریم»، تصریح کرد: «مشکل اول در بخش کشاورزی؛ اصلاح شبکه‌های آبیاری و زهکشی، تصحیح و یکپارچه سازی اراضی و مشکل دوم این بخش اصلاح سیستم آبیاری است. برای این دو بخش رقمی ‌حدود 6 هزار میلیارد تومان در بودجه پیش‌بینی شده است.»
احمدی‌نژاد درباره وضعیت بازار اشتغال کشور نیز گفت: «در سال جاری تا ماه قبل یک میلیون و 600 هزار شغل ایجاد شده است و پیش‌بینی‌ها این است که تا پایان سال یک میلیون و 800 هزار شغل در کشور ایجاد خواهد شد.» رییس‌جمهور اضافه کرد: «اگر بخواهیم تا سال 1392 بیکاری را به نرخ دو تا سه درصد برسانیم، سالانه باید دو میلیون و 200 هزار تا دو میلیون و 400 هزار شغل در کشور ایجاد کنیم.»احمدی‌نژاد ادامه داد: «منابعی در بودجه به عنوان کمک‌ها، یارانه‌ها و پشتیبانی‌ها برای این بخش پیش‌بینی شده است، ولی تکیه اصلی ما برای مابه‌التفاوت ایجاد شغل مورد نیاز در کشور به صندوق توسعه ملی است.» وی همکاری دولت و مجلس در رابطه با صندوق توسعه ملی را اقدامی‌ماندگار خواند و افزود: «همان گونه که در جلسه گذشته نیز عرض کردم محدودیت‌های ایجاد شده در این صندوق، بخش‌های وسیعی از اقتصاد ما از جمله بخش کشاورزی را از پشتیبانی این صندوق محروم می‌کند. امیدوارم نمایندگان محترم محدودیت‌های موجود در صندوق توسعه ملی را اصلاح کنند تا بخش کشاورزی نیز بتواند از پشتیبانی آن استفاده کند.» احمدی‌نژاد با بیان اینکه «سهم اعتبارات عمرانی در لایحه بودجه جهش قابل توجهی پیدا کرده است»، افزود: «هر اندازه که به بودجه عمرانی اضافه کنید، دولت استقبال می‌کند.»

حفظ شاکله بودجه برای عمل به تعهدات

رییس‌جمهوری با بیان اینکه «انعطاف لازم در لایحه بودجه سال آینده وجود دارد»، خطاب به نمایندگان مجلس تاکید کرد: «اگر شاکله، انسجام و جهت‌گیری بودجه حفظ شود، دولت همه تعهدات خود را در سال آینده محقق خواهد کرد. »رییس‌جمهوری خطاب به نمایندگان گفت: «ما نیاز نداریم که لایحه جدیدی در مجلس نوشته شود، چرا که این کار به نمایندگی از شما در دولت انجام شده و سعی شده است تا همه جهت‌گیری‌های برنامه و نیازهای کشور در لایحه پیش‌بینی شود. فکر می‌کنم کار رسیدگی به لایحه بودجه آسان باشد و وقت شما را زیاد نخواهد گرفت و برای شما زحمت ایجاد نخواهد کرد.»رییس‌جمهوری در پایان با تاکید بر اینکه «در سال آینده نیز قانون یارانه‌ها با دقت و قدرت ادامه خواهد یافت»، گفت: «در صورت مساعد بودن شرایط، گام بعدی را هم برمی‌داریم.»
درخواست لاریجانی و اعتراض توکلی

پس از سخنان رییس جمهور، علی لاریجانی در سخنانی از نمایندگان خواست تا «با بهره‌گیری از فرصت

باقیمانده تا پایان سال، در کوتاه‌ترین زمان ممکن کار بررسی این لایحه را در کمیسیون‌های تخصصی به پایان برسانند.» او پیشنهاد کرد کمیسیون‌های تخصصی مجلس به جای سقف زمانی پانزده‌روزه، در 12 روز کار بررسی لایحه بودجه را به پایان برسانند و کمیسیون تلفیق هم به جای اینکه پس از پایان کار کمیسیون‌های تخصصی تشکیل شود، کار خود را به طور موازی با آنها آغاز کند تا در روند ارائه لایحه به صحن علنی مجلس تسریع شود.این درخواست لاریجانی، تذکر اعتراضی احمد توکلی را در پی داشت که خطاب به او گفت: «من تعجب می‌کنم که شما به جای دفاع از حقوق نمایندگان در رسیدگی به بودجه، توقعات غیر عملی از آنها دارید.»رییس مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه «توقع شما فرا قانونی است، گفت: «شما باید تدبیر کنید که اگر می‌خواهید با وجود کوتاهی دولت، آسیب کمتری به کشور برسد، راه حلی پیدا کنید و بودجه را یک دوازدهم یا دو دوازدهم به تصویب برسانید.»رییس مجلس در پاسخ به این تذکر توکلی گفت: «به طور طبیعی حرف شما درست است و حداقل زمان لازم برای رسیدگی به بودجه 45 روز است، اما تلاش ما این است که از زمان با فشار بیشتری استفاده کنیم. با این حال اگر دیدیم که بررسی دقیق بودجه زمان بیشتری نیاز دارد، حتما این وقت را در اختیار نمایندگان می‌گذاریم.»بدین ترتیب، اگرچه رییس جمهور و معاون پارلمانی اش اعلام کرده اند که «انتظار دارند مجلس تا قبل از عید بودجه سال 90 کل کشور را آماده کند»، تردیدهای جدی ای در تصویب نهایی لایحه در مجلس وجود دارد. چراکه تصویب نهایی بودجه در سال جاری به گفته لاریجانی نیاز به «مساعی مشترک همه نمایندگان» دارد، چیزی که با توجه به سخنان افرادی همچون علی مطهری، دستیابی به آن بعید به نظر می‌رسد. مطهری دیروز در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفته بود: «دولت باید یک بار تنبیه شود تا در سال‌های آینده بودجه را زودتر به مجلس تحویل دهد.»